TRUYỆN KIỀU VÀ THỜI ĐẠI @

Đã có một cuộc bút chiến trong văn học sử không phân thắng bại nhưng để lại một câu văn nổi tiếng :

“ Truyện Kiều còn,tiếng ta còn. Tiếng ta còn , nước ta còn “.

Câu nói cực thậm xưng dùng cãi nhau chứ đúng sai phải để thời nay xét đoán và từ đó rút ra một chút gì hữu ích.

Bảo Truyện Kiều là tuyệt tác của cụ Nguyễn Du thì đã hẳn, nhưng bảo Truyện Kiều là tuyệt tác của văn học Việt đến mức còn tác dụng giữ nước thì sai to.

Thanh tâm tài nhân-Đoạn trường tân thanh- KimVân Kiều truyện , từ tư tưởng tác phẩm đến bối cảnh câu chuyện, nhân vật, sự kiện , địa danh, điển tích toàn là chuyện bên tàu “ năm Gia Tĩnh triều Minh”. Túm lại 1 câu toàn bộ nguyên vật liệu là hàng tàu nhập khẩu. Cái này nó ám vào nước ta đến tận giờ và ăn sâu vào cảm tính người Việt đến độ không mấy ai thử đặt một câu hỏi lộn trái cái túi càn khôn văn học-văn hóa ra xem trong ấy có cái gì, hay dở thế nào.

Nó ăn sâu đến độ những câu Kiều nghiễm nhiên thay thế , chiếm chỗ ca dao tục ngữ thuần Việt và được tiêu dùng tiện lợi hàng ngày khi xử thế triết lí vặt kiểu như “ chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài”.

Nó “ ghế trên ngồi tót sỗ sàng” trong gia sản văn học Việt vốn đã nghèo nàn còn bị chính cái triều Minh ấy cướp bóc triệt hạ đến mức không nhìn ra bộ mặt văn học VN thời viết bằng chữ Hán chữ Nôm.

 Đàn bà nước ta gấu lắm chứ có đâu lại để cái nhà chị Kiều thay mặt, kể cả đi thi hoa hậu hoàn vũ. Hai bà Trưng khởi nghĩa chiếm 40 thành của thiên triều, nói theo ngôn ngữ bây giờ , hai bà răng đen mũi tẹt chiếm bố nó cả Kuang Tung, Kuang Si ( Quảng Đông , Quảng Tây ) mà lại được dân tình người Hán gốc Việt ( Bách Việt ) hoan nghênh lập đền thờ nhiều nơi , còn hương khói đến tận bây giờ. Trong khi truyện Kiều là thân phận nữ nhi của xã hội trọng nam khinh nữ mà số phận “thăng tượng giáng cẩu”. Mở ngoặc giải thích tí, câu này là cho tàu văn mượn  thành ngữ tiếng Việt đó nha. Cái cô Kiều này phản kháng xã hội rất chi là tiêu cực “ được làm vua thua làm gái”; nói tiêu cực vì ăn may ăn theo Từ Hải được ngồi ghé ghế "first lady " cũng không xong vì “ngẫn “mà xui dại chồng đầu tư vào “con Hồ Tôn Hiến-index” nên sập 50 % sàn chứng khoán nhà Minh.

Tiêu cực hơn , khi thất cơ lỡ vận chỉ biết “ thanh lâu hai lượt thanh y hai lần”. Nghĩa là chẳng biết dũng cảm hay chăm chỉ đổi phận,  chỉ biết đi làm cô đầu nhà thổ hay làm Osin cho nó nhanh. Tư tưởng tác phẩm kiểu tàu này mà mang dạy cho bọn trẻ có mà họa. Mà hình như cũng họa rồi đấy khi có thành tích vượt chỉ tiêu chị em đi xuất khẩu sang Đài, sang Hàn có quota và sang tàu , sang Cămpuchia theo đường tiểu ngạch và buôn lậu.

 Chỉ cần so với “ ví đây đổi phận làm trai được, sự nghiệp anh hùng há bấy nhiêu “ của bà  chị “Hương – nôm” thì đã thấy cô Kiều đã truội ra khỏi cái tinh thần của một đất nước thờ Mẫu.

Vui nhất là nhân vật Linda Kiều trong truyện tranh báo Tuổi trẻ cười. Cô này mang theo “bản sắc kiều” được chuyển thể cải lương nhạc Pop , đá qua 1 tí “cô Kếu tân thời” Nguyễn Công Hoan,  chuyên trị mài cái nhan sắc của mình ra mà kiếm sống nhưng vẫn nhơn nhơn chảnh và sành điệu ,  chả có tí cốt cách khỏe mạnh của người đàn bà nước Nam sở trường nuôi chồng con ăn học , giặc đến nhà thì đàn bà cũng đánh.

Nói nàng rồi thì phải nói chàng. Bao nhiêu nhân vật nam giới trong Kiều đều chán đời cả. Được mỗi ông anh Từ Hải có vẻ anh hùng nghĩa khí lại mắc bệnh dại gái, lại là gái lầu xanh mà bàn việc quân cơ thì chết đứng là phải. Chết đứng cho oai 1 tị ra cái điều chết anh dũng bất khuất nhưng khi có tí hơi vợ thì lập tức đổ kềnh. Hồ Tôn Hiến thì rõ cái mặt của quan chức tàu, vừa hèn hạ vừa thâm hiểm trí trá, mượn cả tay đàn bà để lừa người mà đánh úp. Còn lại, tất cả hội văn nhân Kim Trọng , Thúc Sinh , Vương Quan…chỉ là lũ ăn hại, chữ nghĩa văn chương chỉ để ngâm vịnh tán gái lừa gái, chả làm được tích sự gì. Bài học của hội này chỉ dạy cho người ta cái nhu nhược bất tài “dài lưng tốn vải ăn no lại nằm”, cứ quanh quanh với mỗi cô Kiều mà không xong nổi việc gì.

Một bức tranh tổng thể Truyện Kiều như vậy, thì giá trị đích thực là ở đâu ?

Nói nôm ra  thì cụ Nguyễn Du có cái tuyệt tài xử dụng licence và nguyên vật liệu “ xách tay” hàng tàu về (nhân chuyến đi sứ), để cover  lại hoàn toàn bằng tiếng Việt rất xuất sắc, tỷ lệ “nội địa hóa” đạt 100 % và thỏa mãn tối ưu thị hiếu và thị trường văn học , văn hóa người Việt. Vì thế, Truyện Kiều giống như thần tượng bà Quan Âm hay ông Di lặc ( gốc tàu ) được bàn tay tài hoa VN, dùng gỗ mít , sơn ta, vàng quỳ mà chạm khắc sơn son thếp vàng thành ra tượng phật tượng thánh trong tín ngưỡng , văn hóa và dân gian Việt.

Còn cái mệnh đề ‘tiếng ta còn, nước ta còn “, cũng phải ngẫm lại,khi cái tiếng ta-Kiều người thì bảo là dâm thư, kẻ lại “lạy tiên Thúy Kiều” mang ra để xem bói thì ám quẻ cho dân ta mất rồi, chả có tinh thần đoàn kết dân tộc gì cả.

Sang thế kỷ @, cái gì còn lại của Kiều, sài nó thế nào để khỏi dùng phải hàng dởm, khỏi ngộ độc thức ăn tinh thần.

Cái này nan giải, nhưng phải làm vì nếu không làm , thế hệ trẻ sẽ nhè ra không chịu nuốt dù áp lực bề trên coi đây là sơn hào hải vị bổ béo của văn học  dân tộc. Không gì phi lí hơn khi dạy trẻ, bắt trẻ phải phân tích, bình luận, chứng minh rồi cảm thụ những giá trị ất ơ của cái tư tưởng cũ rich toàn mùi  phong kiến tàu. Không gì phi lí hơn khi tốn tiền chi cho các “nhà” ,các “cái ‘dính đến “ Kiều học “. Lai nhai hằng trăm năm chưa cãi nhau xong vài mươi cái từ nôm do lệ thuộc già nửa gốc chữ Hán nên không biết dịch ra quốc ngữ thế nào. Cứ cãi nhau cái “mày ngài” với ‘mày tằm” của ông anh Từ Hải làm gì không biết.

Cứ dạy văn dạy sử kiểu ngộ nhận tất sẽ thành ngộ độc.

Hay dạy Kiều bằng phim cổ trang làm ké bên TQ để cho lẫn lộn mù mờ một thể. Dạy kiểu ấy có khi lại sinh động, lại hot, người lớn cũng xin học lại Kiều vì thế nào chả làm cảnh Kiều tắm mà “rõ ràng trong ngọc trắng ngà, dày dày đúc sẵn một tòa ..3D”.

Nói dại, tất cả các chuyển thể Truyện Kiều đều hỏng hẳn vì bao nhiêu cái hay ho tinh tế nó nằm ở những câu lục bát tài tình của cụ Tố Như. Mang làm phim, bao nhiêu cái “trong ngọc trắng ngà “đẹp tuyệt vời của ngôn ngữ thi ca nó thành ra cảnh nude , cảnh hot của phim cấp 3  đểu + dởm à.

Mình mà được dạy Kiều thì chỉ xin Bộ Học 3 tiết.

Tiết một : bảo bọn trẻ rằng muốn khá phải “thoát Kiều” như Nhật Bản “thoát Á” hồi đầu thế kỷ XX , mới khá lên được. Còn cứ dính phong kiến tàu thì vào cái năm nhà nó “ bốn phương phẳng lặng hai kinh vững vàng” mà nhà khá giả Viên ngoại còn bị bọn bán tơ vu vạ khởi đầu cho “đoạn trường tân thanh” và kết thúc bằng câu triết lý yếm thế xui người ta cam phận, không khá lên được.

Tiết hai : chọn một vài đoạn tiêu biểu nguyên bản “ Thanh tâm tài nhân” rồi so sánh với những câu lục bát Kiều, để thấy cái tài của cụ Tiên Điền đã mở mặt cho cái tác phẩm hạng bét ở bên tàu thành ra những áng thơ văn đậm chất dân tộc  VN đến dường nào.

Tiết ba : chọn ra tất cả những câu Kiều đã trở thành ca dao tục ngữ thành ngữ đang được dân ta dùng hàng ngày đã làm giàu có tiếng Việt. Giảng cho hiểu và học cho thuộc mà nói năng, làm văn cho hay, cho đúng.

Ấy là ước chứ hổng có nằm mơ, ai cho dạy kiểu ấy. Mình bằng lòng với sự mất dạy của mình để các Kiều @ được yên tâm , ổn định với sự nghiệp “đoạn trường”.

Còn mình dạy mỗi con gái võ Vovinam, Karate, khi gặp bọn Mã giám sinh, Thúc sinh, Hồ Tôn Hiến thì cứ tẩn bỏ mẹ chúng nó đi. Đừng có lăn tăn “bên tình bên hiếu” nặng nhẹ gì, cứ sức ta mà cứu lấy ta , thì may ra mới còn cơ mà cứu cha mẹ. À mà chả cần cứu đâu, cha mẹ xong phim rồi, ngồi trên nóc tủ thấy con sướng thì bố chỉ ngắm chuối xanh với gà khỏa thân cũng sướng theo con đấy. Con ạ.